Program Jawakhir 2011 (BM 2 SPM) Puisi Tradisional Syair Definisi Orang Berakal

SET 1

Baca syair di bawah dengan teliti, kemudian jawab soalan-soalan yang berikutnya dengan menggunakan ayat anda sendiri.

SYAIR DEFINISI ORANG BERAKAL

Orang berakal sangatlah mulia,
Pakaian anbia dan aulia,
Barang siapa mengikut dia,
Itulah tanda orang bahagia.

Kerana ia akalnya tajam,
Menjadi kepala bela bermacam,
Jikalau mata melihatkan kejam,
Disebutlah jalannya ia tersunjam.

Telek pandangan dengan makrifat,
Sangatlah mengasihi tuan dan sahabat,
Tiada mengasihi orang yang jahat,
Takut akhirnya menjadi fazihat.

Sebagai lagi tanda berakal,
Perintah syarak tidak menyangkal,
Menjauhkan tamak hendak tawakal,
Ibanya tahu dunia tak kekal.

Jikalau ia dikasihi raja,
Tiadalah ia melanja-lanja,
Tiadalah menyombong pada bekerja,
Dengan taulannya bersamaan sahaja.

Apabila raja kasih sangat,
Makin itu makin ia ingat,
Segala taulannya hatinya dihambat,
Merendahkan diri serta berkhidmat.

Demikian lagi dengar olehmu,
Tanda berakal kasihkan ilmu,
Suka mentelaah tiadalah jemu,
Mencari kupasan jangan tersemu.

ABU HASSAN SHAM (Penyelenggara)
Antologi Harga Remaja
Dewan Bahasa dan Pustaka.


(i) Berdasarkan rangkap keempat syair, apakah sifat-sifat orang berakal?
[2 markah]

(ii) Pada pendapat anda, mengapakah kita perlu mengelakkan diri daripada berkawan dengan orang yang jahat?
[3 markah]

(iii) Jelaskan dua nilai murni yang terdapat dalam syair tersebut.
[4 markah]




JAWAPAN SET 1


(i) Sifat-sifat orang berakal berdasarkan rangkap keempat:
- mentaati perintah/ hukum agama
- tidak bersikap tamak
- selalu bertawakal/ berserah kepada Tuhan
(Maksimum: 2 markah)

(ii) Sebab-sebab kita perlu mengelakkan diri daripada berkawan dengan orang yang jahat:
- supaya tidak terikut-ikut dengan perangai buruk mereka
- supaya tidak terjerumus ke lembah keji/ dosa
- supaya tidak dibenci/ dipandang rendah oleh masyarakat
- supaya nama baik keluarga terpelihara
(Maksimum: 3 markah)

(iii) Dua nilai murni yang terdapat dalam syair tersebut.
- Bijaksana – orang yang bijaksana akan dilantik sebagai pemimpin dan dipandang mulia
- Kasih sayang – orang yang berakal sangat mengasihi ketua dan rakan-rakannya
- Ketaatan – orang yang berakal taat kepada hukum syarak/ perintah agama
- Kerajinan – orang yang berakal sentiasa mentelaah untuk mendalami ilmu pengetahuan tanpa rasa jemu
(Maksimum: 4 markah)





SET 2

Baca syair di bawah dengan teliti, kemudian jawab soalan-soalan yang berikutnya dengan menggunakan ayat anda sendiri.

SYAIR DEFINISI ORANG BERAKAL

Orang berakal sangatlah mulia,
Pakaian anbia dan aulia,
Barang siapa mengikut dia,
Itulah tanda orang bahagia.

Kerana ia akalnya tajam,
Menjadi kepala bela bermacam,
Jikalau mata melihatkan kejam,
Disebutlah jalannya ia tersunjam.

Telek pandangan dengan makrifat,
Sangatlah mengasihi tuan dan sahabat,
Tiada mengasihi orang yang jahat,
Takut akhirnya menjadi fazihat.

Sebagai lagi tanda berakal,
Perintah syarak tidak menyangkal,
Menjauhkan tamak hendak tawakal,
Ibanya tahu dunia tak kekal.

Jikalau ia dikasihi raja,
Tiadalah ia melanja-lanja,
Tiadalah menyombong pada bekerja,
Dengan taulannya bersamaan sahaja.

Apabila raja kasih sangat,
Makin itu makin ia ingat,
Segala taulannya hatinya dihambat,
Merendahkan diri serta berkhidmat.

Demikian lagi dengar olehmu,
Tanda berakal kasihkan ilmu,
Suka mentelaah tiadalah jemu,
Mencari kupasan jangan tersemu.

ABU HASSAN SHAM (Penyelenggara)
Antologi Harga Remaja
Dewan Bahasa dan Pustaka.

(i) Berdasarkan rangkap pertama syair, apakah kelebihan orang yang berakal?
[2 markah]

(ii) Pada pendapat anda, mengapakah seseorang itu perlu mempunyai sifat merendah diri? [3 markah]

(iii) Jelaskan dua persoalan yang terdapat dalam syair tersebut.
[4 markah]







JAWAPAN SET 2


(i) Kelebihan orang yang berakal berdasarkan rangkap pertama syair:
- dipandang mulia
- pengikutnya hidup bahagia
(Maksimum: 2 markah)

(ii) Sebab-sebab seseorang itu perlu mempunyai sifat merendah diri:
- supaya disenangi oleh masyarakat
- mendapat ramai kawan
- dituntut oleh agama
- agar tidak dianggap sombong oleh orang lain

(Maksimum: 3 markah)

(iii) Dua persoalan yang terdapat dalam syair tersebut:
- Ketinggian status/ taraf orang yang berilmu
- Kebijaksanaan orang yang berakal menyelesaikan masalah
- Kepatuhan kepada perintah Tuhan dan menjauhi larangan-Nya
- Kasih sayang dalam persahabatan
- Kegigihan menuntut ilmu
(Maksimum: 4 markah)





SET 3

Baca syair di bawah dengan teliti, kemudian jawab soalan-soalan yang berikutnya dengan menggunakan ayat anda sendiri.

SYAIR DEFINISI ORANG BERAKAL

Orang berakal sangatlah mulia,
Pakaian anbia dan aulia,
Barang siapa mengikut dia,
Itulah tanda orang bahagia.

Kerana ia akalnya tajam,
Menjadi kepala bela bermacam,
Jikalau mata melihatkan kejam,
Disebutlah jalannya ia tersunjam.

Telek pandangan dengan makrifat,
Sangatlah mengasihi tuan dan sahabat,
Tiada mengasihi orang yang jahat,
Takut akhirnya menjadi fazihat.

Sebagai lagi tanda berakal,
Perintah syarak tidak menyangkal,
Menjauhkan tamak hendak tawakal,
Ibanya tahu dunia tak kekal.

Jikalau ia dikasihi raja,
Tiadalah ia melanja-lanja,
Tiadalah menyombong pada bekerja,
Dengan taulannya bersamaan sahaja.

Apabila raja kasih sangat,
Makin itu makin ia ingat,
Segala taulannya hatinya dihambat,
Merendahkan diri serta berkhidmat.

Demikian lagi dengar olehmu,
Tanda berakal kasihkan ilmu,
Suka mentelaah tiadalah jemu,
Mencari kupasan jangan tersemu.

ABU HASSAN SHAM (Penyelenggara)
Antologi Harga Remaja
Dewan Bahasa dan Pustaka.


(i) Nyatakan ciri-ciri orang berakal seperti yang digambarkan dalam rangkap terakhir syair tersebut.
[2 markah]

(ii) Pada pendapat anda, apakah cara-cara yang boleh dilakukan oleh ibu bapa bagi memastikan anak-anak mereka mempunyai fikiran yang tajam?
[3 markah]

(iii) Nyatakan empat pengajaran yang diperoleh daripada syair tersebut.
[4 markah]





JAWAPAN SET 3

(i)Ciri-ciri orang berakal seperti yang digambarkan dalam rangkap terakhir syair tersebut:
- sentiasa mencintai ilmu
- mentelaah ilmu tanpa jemu
- membuat penyelidikan secara mendalam
(Maksimum: 2 markah)

(ii) Cara-cara yang boleh dilakukan oleh ibu bapa untuk memastikan anak-anak mempunyai fikiran yang tajam:
- menggalakkan anak-anak membaca
- berbincang dengan anak-anak tentang sesuatu isu/ topik
- membelikan anak-anak permainan yang menguji kepintaran
- mengutamakan pemakanan yang berkhasiat
- memberikan pil perangsang minda kepada anak-anak
(Maksimum: 3 markah)

(iii) Empat pengajaran yang diperoleh daripada syair tersebut:
- Kita hendaklah mencontohi sifat-sifat orang yang berakal agar kehidupan lebih bahagia
- Kita hendaklah mematuhi perintah Tuhan agar terhindar daripada kemungkaran
- Kita hendaklah menyayangi sahabat yang baik agar tidak terpengaruh oleh gejala negatif
- Kita hendaklah merendah diri agar terhindar daripada sifat sombong dan takbur
- Kita hendaklah gigih menuntut ilmu supaya hidup senang kemudian hari
(Maksimum: 4 markah)